Τον τελευταίο χρόνο, ολοένα και περισσότερο οι άνθρωποι που αναζητούν ψυχοθεραπεία το γραφείο μου, είναι αντιμέτωποι με κρίσεις πανικού. Αν και έχω αναφερθεί σε παλαιότερο άρθρο στις κρίσεις πανικού, αποφάσισα να αφιερώσω περισσότερα άρθρα στο συγκεκριμένο θέμα.
Οι κρίσεις πανικού χαρακτηρίζονται από συναισθήματα φόβου, τρόμου και άβολα σωματικά συμπτώματα. Οι ξαφνικές κρίσεις, δεν ταξινομούνται ως διαταραχή ψυχικής υγείας από μόνες τους, αλλά ταξινομούνται ως ένα σύνολο συμπτωμάτων που εμφανίζονται στο πλαίσιο άλλων ψυχικών διαταραχών. Οι κρίσεις πανικού ταξινομούνται σε δύο τύπους: αναμενόμενες και μη αναμενόμενες.
Κρίση πανικού συμπτώματα – Τεστ Κρίσης πανικού
Το Διαγνωστικό Κριτήριο Ψυχικών Διαταραχών, πέμπτη έκδοση (DSM-5) είναι το εγχειρίδιο που χρησιμοποιείται από τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας για την πραγματοποίηση συγκεκριμένων διαγνώσεων.
Σύμφωνα με τα διαγνωστικά κριτήρια που αναφέρονται στο DSM-5, οι κρίσεις πανικού αντιμετωπίζονται ως ξαφνική αίσθηση φόβου και τρόμου. Αυτά τα συμπτώματα συνοδεύονται από τουλάχιστον τέσσερα άλλα ψυχικά, συναισθηματικά και σωματικά συμπτώματα.
Εκδηλώνετε συχνά τα παρακάτω συμπτώματα; Σημειώστε ΝΑΙ ή ΟΧΙ.
Τα τέσσερα επιπλέον συμπτώματα είναι:
- Πόνος ή δυσφορία στο στήθος
- Ρίγη ή εξάψεις
- Αποπροσωποποίηση, αίσθηση ότι αυτό που βιώνει κάποιος το παρακολουθεί από συναισθηματική απόσταση «σαν να συμβαίνει σε κάποιον άλλο» είναι τα λόγια που το περιγράφουν οι περισσότεροι άνθρωποι που το βιώνουν
- Υπερβολικός ιδρώτας
- φόβος του θανάτου
- Φόβος να χάσεις τον έλεγχο ή να τρελαθείς
- Αίσθημα πνιγμού
- Αίσθημα ζάλης, αστάθειας, ιλίγγου ή λιποθυμίας
- Αισθήματα μουδιάσματος ή μυρμήγκιασμα (παραισθησία)
- Αίσθημα παλμών ή επιταχυνόμενος καρδιακός ρυθμός
- Ναυτία ή κοιλιακό άλγος
- Δύσπνοια ή αισθήσεις πνιγμού
- Τρέμουλο
Οι κρίσεις πανικού περιορισμένων συμπτωμάτων εμφανίζονται όταν το άτομο εμφανίζει λιγότερα από τέσσερα από τα αναφερόμενα συμπτώματα.
Τύποι κρίσεων πανικού
Οι κρίσεις πανικού μπορεί να διαφέρουν σε ένταση και διάρκεια, αλλά μπορεί επίσης να διαφέρουν ανάλογα με το τι προκάλεσε την κρίση.
Το DSM-5 απαριθμεί δύο ξεχωριστούς και διακριτούς τύπους κρίσεων πανικού: αναμενόμενες κρίσεις πανικού και απροσδόκητες κρίσεις πανικού.
Αναμενόμενες κρίσεις πανικού
Οι αναμενόμενες κρίσεις αναμένονται όταν ένα άτομο υποβάλλεται σε συγκεκριμένα ερεθίσματα που πυροδοτούν τον πανικού. Για παράδειγμα, κάποιος που φοβάται τους κλειστούς χώρους (κλειστοφοβία) μπορεί να περιμένει να έχει κρίσεις πανικού όταν βρίσκεται σε ασανσέρ ή σε άλλες στενές περιοχές.
Ένα άτομο που φοβάται να πετάξει (αεροφοβία) μπορεί αναμενόμενα να έχει κρίση πανικού κατά την επιβίβαση σε αεροπλάνο, τη στιγμή της απογείωσης ή κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της πτήσης.
Απροσδόκητες κρίσεις πανικού
Απροσδόκητες κρίσεις πανικού συμβαίνουν ξαφνικά χωρίς καμία προφανή αιτία ή ένδειξη.
Αυτός ο τύπος κρίσης πανικού δεν συνοδεύεται από συνειδητές εσωτερικές ενδείξεις, όπως φοβικές σκέψεις, συναισθήματα έντονου τρόμου και άγχους ή άβολες σωματικές αισθήσεις. Οι απροσδόκητες επιθέσεις δεν συμβαίνουν επίσης με εξωτερικές ενδείξεις, όπως συγκεκριμένες φοβίες ή έκθεση σε ένα τρομακτικό γεγονός ή κατάσταση.
Πόσο διαρκεί η κρίση πανικού;
Σύμφωνα με τους συναδέλφους αυτό διαφέρει από άτομο σε άτομο. Η πραγματική κρίση πανικού διαρκεί μόνο λίγα λεπτά, αλλά τα συμπτώματα που τη συνοδεύουν μπορεί να διαρκέσουν ώρες. Ως γενικός εμπειρικός κανόνας, οι κρίσεις πανικού εμφανίζονται συνήθως ξαφνικά, με τα συμπτώματα να φτάνουν στο αποκορύφωμά τους μετά από περίπου 10 λεπτά. Αυτό διαρκεί περίπου 20 με 30 λεπτά, μετά υποχωρούν τα περισσότερα συμπτώματα.
Τα συμπτώματα των κρίσεων πανικού εμφανίζονται συνήθως γρήγορα και κορυφώνονται μέσα σε λίγα λεπτά. Μόλις υποχωρήσει μια κρίση πανικού, τα συμπτώματα μπορεί να μειωθούν εντελώς ή το άτομο μπορεί να παραμείνει σε αγχώδη κατάσταση, επαναλαμβάνοντας πιθανώς ξανά τον κύκλο πανικού.
Διάγνωση κρίσης πανικού
Οι κρίσεις πανικού συνδέονται συχνότερα με τη διάγνωση της διαταραχής πανικού, αλλά μπορεί να σχετίζονται με άλλες διαταραχές ψυχικής υγείας. Οι κρίσεις πανικού σχετίζονται συχνά με διαταραχές διάθεσης και άγχους, όπως:
- Αγοραφοβία
- Διπολική διαταραχή
- Γενικευμένη αγχώδης διαταραχή (GAD)
- Μείζονα καταθλιπτική διαταραχή
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD)
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)
- Κοινωνική αγχώδης διαταραχή (SAD)
- Συγκεκριμένες φοβίες
Αυτές οι κρίσεις μπορούν επίσης να συμβούν σε συνδυασμό με μια ποικιλία διαταραχών ψυχικής υγείας, συμπεριλαμβανομένων των διαταραχών προσωπικότητας, των διατροφικών διαταραχών και των διαταραχών που σχετίζονται με ουσίες.
Οι κρίσεις πανικού στη διαταραχή πανικού
Η διαταραχή πανικού είναι μια περίπλοκη κατάσταση ψυχικής υγείας που περιλαμβάνει συναισθήματα άγχους και ανησυχίας. Όπως περιγράφεται στο DSM-5, η διαταραχή πανικού ταξινομείται ως αγχώδης διαταραχή με το δικό της ξεχωριστό σύνολο διαγνωστικών κριτηρίων.
Το να έχεις βιώσει μια απρόβλεπτη κρίση πανικού είναι συνήθως ένα σημάδι ότι μπορεί να βιώσεις και άλλες στο μέλλον. Οι επαναλαμβανόμενες και απροσδόκητες κρίσεις πανικού είναι χαρακτηριστικό μιας διαταραχής πανικού. Υπάρχει επίσης επίμονη ανησυχία για νέες κρίσεις ή σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά που σχετίζονται με τις κρίσεις πανικού.
Τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με διαταραχή πανικού μπορεί επίσης να υποστούν νυχτερινές κρίσεις πανικού, ένα είδος απροσδόκητης κρίσης πανικού που συμβαίνει όταν ένα άτομο κοιμάται καλά και το ξυπνά με συμπτώματα πανικού. Σε μερικές περιπτώσεις το άτομο που βιώνει κρίση πανικού μπορεί να διαφοροποιήσει την καθημερινότητά του π.χ αποφεύγοντας τους εξωτερικούς χώρους μήπως και πάθει κρίση πανικού κάπου έξω ή μειώνει τις επαφές του με ανθρώπους από φόβο μήπως «εκτεθεί» μπροστά τους. Με αυτόν τον τρόπο μειώνεται και η ποιότητα ζωής του.
Κρίση πανικού vs κρίση άγχους
Ο κυριότερος τρόπος να διαχωρίσουμε την κρίση πανικού vs την κρίση άγχους, είναι να εστιάσουμε σε βασικά στοιχεία που μας δίνονται για αυτές τις δύο.
- Πρέπει να εξετάσεις τα ακόλουθα:
- Εάν τα συμπτώματα που βιώνεις διαρκούν για 10 λεπτά, τότε έχεις κρίση πανικού. Εάν η διάρκεια είναι από λίγα λεπτά έως πολλές μέρες, τότε πάσχεις από κρίση άγχους.
- Στην κρίση πανικού τα συμπτώματα είναι έντονα, ενώ στην κρίση άγχους ήπια.
- Στην κρίση πανικού η έναρξη είναι ξαφνική. Στην κρίση άγχους είναι σταδιακή.
- Στην κρίση άγχους ίσως να μιλάμε για διαταραχή. Στην κρίση πανικού μιλάμε σίγουρα για διαταραχή.
- Εάν έχεις βιώσει παρόμοιες ενδείξεις άγχους στο παρελθόν με αυτές που βιώνεις την στιγμή της κρίσης, τότε έχεις κρίση άγχους.
- Οι κρίσεις πανικού και οι κρίσεις άγχους βελτιώνονται αισθητά με την χρήση τεχνικών χαλάρωσης, όπως είναι ο διαλογισμός.
- Εάν αισθανθείς δύσπνοια, η οποία ακολουθείται και από άλλα συμπτώματα όπως, πυρετός και βήχας, τότε ίσως δεν πάσχεις από κρίση πανικού ή άγχους, αλλά από κάποια ίωση.
Ηλικία και κρίση πανικού
Η διαταραχή πανικού αναπτύσσεται συνήθως στα τέλη της εφηβείας ή στις αρχές της ενηλικίωσης, αλλά μπορεί περιστασιακά να ξεκινήσει στην παιδική ηλικία ή στην όψιμη ενήλικη ζωή. Είναι επίσης σχεδόν δύο φορές πιο διαδεδομένος στις γυναίκες από τους άνδρες.
Γιατί παθαίνουμε κρίσεις πανικού
Οι αιτίες της διαταραχής πανικού δεν είναι επί του παρόντος γνωστές, αλλά η έρευνα έχει βρει ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς, υποδηλώνοντας ότι το να έχεις ένα στενό βιολογικό μέλος της οικογένειας με διαταραχή πανικού θέτει κάποιον σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξει αυτήν την πάθηση.
Διαφορετικές θεωρίες εξετάζουν την επίδραση περιβαλλοντικών, βιολογικών και ψυχολογικών επιρροών. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι η διαταραχή πανικού είναι το αποτέλεσμα ενός συνδυασμού αυτών των παραγόντων.
Αντιμετώπιση κρίσεων πανικού
Η αντιμετώπιση κρίσεων πανικού πρέπει αρχικά να γίνει σε συνδιασμό με κάποιον εξειδικευμένο επιστήμονα ψυχικής υγείας, καθώς πολλές φορές υπάρχουν συγκεκριμένες αιτίες που προκαλούν τις κρίσεις ή μπορεί και να οφείλονται σε διαταραχή πανικού.
Ο ψυχολόγος σας μπορεί να σας παράσχει μια ακριβή διάγνωση και ένα σωστό σχέδιο ψυχοθεραπείας.
Θεραπεία για τη Διαταραχή Πανικού
Ένα άτομο με διαταραχή πανικού μπορεί να αντιμετωπίσει μεγάλους περιορισμούς λόγω των κρίσεων πανικού
Επιπλέον, πολλά άτομα με διαταραχή πανικού αντιμετωπίζουν τη μοναξιά και την απομόνωση, ντρέπονται για τα συμπτώματά τους και φοβούνται ότι οι άλλοι θα τους κρίνουν αρνητικά για τα συμπτώματα πανικού τους.
Παρόλο που δεν υπάρχει θεραπεία για μια διαταραχή πανικού, υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές για να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους. Οι πιο συνηθισμένες επιλογές περιλαμβάνουν συνταγογραφούμενη φαρμακευτική αγωγή ή/και ψυχοθεραπεία. Τα περισσότερα άτομα με διαταραχή πανικού θα δοκιμάσουν και τις δύο αυτές επιλογές μαζί με την εξάσκηση τεχνικών αυτοβοήθειας.
Τα φάρμακα για τη διαταραχή πανικού, όπως τα αντικαταθλιπτικά και οι βενζοδιαζεπίνες, μπορούν να μειώσουν την ένταση των κρίσεων πανικού και άλλων συμπτωμάτων που σχετίζονται με το άγχος. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση των δύσκολων συναισθημάτων και στην ανάπτυξη υγειών τεχνικών αντιμετώπισης.
