Ο ιππόκαμπος είναι πολύ σημαντικός για τον εγκέφαλο καθώς έχει κρίσιμο ρόλο στο σχηματισμό, την οργάνωση και την αποθήκευση νέων αναμνήσεων και τη σύνδεση ορισμένων αισθήσεων και συναισθημάτων με αυτές τις αναμνήσεις. Έχεις παρατηρήσει πώς ένα συγκεκριμένο άρωμα μπορεί να πυροδοτήσει μια ανάμνηση; Ε, ο ιππόκαμπος το κάνει αυτό.
Τι είναι ο Ιππόκαμπος;
Ο ιππόκαμπος είναι ένας μικρός, κυρτός σχηματισμός στον εγκέφαλο που παίζει σημαντικό ρόλο στο μεταιχμιακό σύστημα. Ο ιππόκαμπος συμμετέχει στο σχηματισμό νέων αναμνήσεων και σχετίζεται με τη μάθηση και τα συναισθήματα.
Η σημασία του ιππόκαμπου
Η έρευνα έχει επίσης βρει ότι διαφορετικές υποπεριοχές του ιππόκαμπου παίζουν σημαντικό ρόλο σε ορισμένους τύπους μνήμης.
Χωρική Μνήμη και Ιππόκαμπος
Το πίσω μέρος του ιππόκαμπου εμπλέκεται στην επεξεργασία των χωρικών αναμνήσεων. Η πλοήγηση σε πολύπλοκους δρόμους των μεγάλων πόλεων, συνδέεται με την ανάπτυξη της περιοχής του ιππόκαμπου.
Ενοποίηση μνήμης
Ο ιππόκαμπος παίζει επίσης ρόλο στην εδραίωση των αναμνήσεων κατά τη διάρκεια του ύπνου. Μελέτες που δημοσιεύθηκαν το 2004 υποδηλώνουν ότι η δραστηριότητα του ιππόκαμπου κατά τη διάρκεια του ύπνου μετά από κάποιο είδος εκπαίδευσης ή εμπειρίας μάθησης οδηγεί σε καλύτερη απομνημόνευση. Εδώ φαίνεται να αναφέρεται στην υπνοπαιδεία.
Παρκινγκ Μνήμης
Οι μνήμες δεν αποθηκεύονται στον ιππόκαμπο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αντίθετα, πιστεύεται ότι ο ιππόκαμπος λειτουργεί σαν παρκινγκ, λαμβάνοντας πληροφορίες, τις καταχωρεί και τις αποθηκεύει προσωρινά πριν τις αποστείλει για να αρχειοθετηθούν και να αποθηκευτούν στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Ο ύπνος πιστεύεται ότι παίζει κρίσιμο ρόλο σε αυτή τη διαδικασία.
Πρόβλημα στον ιππόκαμπο
Ιππόκαμπος και μνήμη
Εάν ο ιππόκαμπος έχει υποστεί βλάβη από ασθένεια ή τραυματισμό, μπορεί να επηρεάσει τις μνήμες ενός ατόμου καθώς και την ικανότητά του να σχηματίζει νέες αναμνήσεις. Η βλάβη του ιππόκαμπου μπορεί να επηρεάσει ιδιαίτερα τη χωρική μνήμη ή την ικανότητα να θυμόμαστε κατευθύνσεις, τοποθεσίες και προσανατολισμούς.
Επειδή ο ιππόκαμπος παίζει τόσο σημαντικό ρόλο στο σχηματισμό νέων αναμνήσεων, η βλάβη σε αυτό το τμήμα του εγκεφάλου μπορεί να έχει σοβαρό μακροπρόθεσμο αντίκτυπο σε ορισμένους τύπους μνήμης. Άλλου είδους βλάβες, συνδέονται με την ενθύμηση συγκεκριμένων αναμνήσεων, όπως ονόματα, ημερομηνίες και γεγονότα.
Ο ακριβής αντίκτυπος της βλάβης μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με το σημείου του ιππόκαμπου που έχει προσβληθεί. Έρευνα σε ποντίκια δείχνει ότι η βλάβη στον αριστερό ιππόκαμπο έχει επίδραση στην ανάκληση λεκτικών πληροφοριών ενώ η βλάβη στον δεξιό ιππόκαμπο οδηγεί σε προβλήματα με τις οπτικές πληροφορίες.
Πως μπορείς να προφυλάξεις τον ιππόκαμπό σου;
Η έρευνα προτείνει ότι η άσκηση μπορεί να βοηθήσει στην προστασία του ιππόκαμπου από τις βλαβερές συνέπειες της γήρανσης. Το μακροχρόνιο στρες μπορεί επίσης να έχει αρνητικό αντίκτυπο στον ιππόκαμπο, επομένως η εύρεση τρόπων διαχείρισης του στρες μπορεί να βοηθήσει στην προστασία αυτού του τμήματος του εγκεφάλου.
Ο διαλογισμός βοηθάει τον ιππόκαμπο
Το 2011, η Sara Lazar και η ομάδα της στο Χάρβαρντ ανακάλυψαν ότι ο διαλογισμός μπορεί να αλλάξει τη δομή του εγκεφάλου. Οκτώ εβδομάδες ενσυνειδητότητας βρέθηκε ότι αύξησαν, το πάχος του φλοιού στον ιππόκαμπο, ο οποίος διέπει τη μάθηση και τη μνήμη.
Επίσης, άλλαξαν τη δομή σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου που παίζουν ρόλο στη ρύθμιση των συναισθημάτων και στην αυτοαναφορική επεξεργασία.
Υπήρξαν επίσης μειώσεις στον όγκο των εγκεφαλικών κυττάρων της αμυγδαλής, η οποία είναι υπεύθυνη για το φόβο, το άγχος και το στρες. Παράλληλα, αυτές οι αλλαγές ταιριάζουν με τις αναφορές των συμμετεχόντων για τη μείωση στα επίπεδα στρες τους, υποδεικνύοντας ότι ο διαλογισμός όχι μόνο αλλάζει τον εγκέφαλο, αλλά αλλάζει την υποκειμενική μας αντίληψη και τα συναισθήματά μας επίσης. Στην πραγματικότητα, μια μελέτη παρακολούθησης από την ομάδα του Lazar διαπίστωσε ότι μετά την εκπαίδευση διαλογισμού, οι αλλαγές στις περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με τη διάθεση και τη διέγερση συνδέθηκαν επίσης με βελτιώσεις στον τρόπο με τον οποίο οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι ένιωθαν – δηλαδή την ψυχολογική τους ευεξία.
Η σημασία του ιππόκαμπου στην ψυχική υγεία
Οι ιππόκαμπος φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο στην ψυχική υγεία. Οι ερευνητές έχουν στραφεί με ενδιαφέρον σε αυτό το σημείο του εγκεφάλου που ενώ είναι μικρό, παίζει τόσο μεγάλο ρόλο σε πολλές αντιδράσεις και συμπεριφορές μας.
Ιππόκαμπος και κατάθλιψη
Ο ιππόκαμπος είναι μια περιοχή που έχει λάβει πρόσφατα σημαντική προσοχή στην έρευνα για τις διαταραχές της διάθεσης και, αν και σχεδόν σίγουρα δεν είναι αποκλειστικά υπεύθυνη για πολλά από τα συμπτώματα που παρατηρούνται στην κατάθλιψη, φαίνεται να παίζει κεντρικό ρόλο σε αυτήν.
Ιππόκαμπος και στρες
Επίσης, ο ιππόκαμπος παίζει κύριο ρόλο στη ρύθμιση της απόκρισης στρες στους ανθρώπους, καθώς είναι πολύ ευαίσθητος στις νευροτοξικές επιδράσεις των επαναλαμβανόμενων αγχωτικών επεισοδίων.
Ο ιππόκαμπος δεν εμπλέκεται μόνο στις γνωστικές λειτουργίες αλλά είναι επίσης μια βασική δομή του λεγόμενου συναισθηματικού εγκεφάλου. Αυτή η δομή παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των συναισθηματικών καταστάσεων και έχει συνδεθεί ιδιαίτερα με τη ρύθμιση των καταστάσεων άγχους.
PTSD και βλάβες στον ιππόκαμπο
Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι το στρες που σχετίζεται με το PTSD μπορεί επίσης να οδηγήσει σε βλάβη στον ιππόκαμπο. Τα άτομα με PTSD έχουν μικρότερο ιππόκαμπο από τα άτομα χωρίς PTSD.
Παράγοντες που επηρεάζουν την λειτουργία του ιππόκαμπου:
Υπάρχουν διαφορετικοί παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία του ιππόκαμπου:Η ηλικία μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη λειτουργία του ιππόκαμπου. Οι μαγνητικές τομογραφίες του ανθρώπινου εγκεφάλου έχουν βρει ότι ο ανθρώπινος ιππόκαμπος συρρικνώνεται περίπου 13% μεταξύ 30 και 80,9 ετών.
Όσοι αντιμετωπίζουν μια τέτοια απώλεια μπορεί να παρουσιάσουν σημαντικές μειώσεις στην απόδοση της μνήμης. Ο κυτταρικός εκφυλισμός στον ιππόκαμπο έχει επίσης συνδεθεί με την εμφάνιση της νόσου του Alzheimer.
Ο ιππόκαμπος μπορεί να διαδραματίσει έναν ρόλο συμβάλλοντας στην ανάπτυξη εξαρτήσεων. Επειδή τα ναρκωτικά και το αλκοόλ επηρεάζουν τα συστήματα ανταμοιβής του εγκεφάλου, ο ιππόκαμπος δημιουργεί αναμνήσεις από αυτές τις ικανοποιητικές εμπειρίες.
