Μήπως έχεις νιώσει το τελευταίο διάστημα συμπτώματα που σε έχουν ανησυχήσει ότι μπορεί να πεθαίνεις ή ότι έχεις πρόβλημα με την καρδιά σου; Έφτασες μέχρι τον γιατρό ή το νοσοκομείο και σου είπαν “Δεν είναι τίποτα. Είναι στρες”.
Η διαταραχή πανικού υπάγεται στις αγχώδεις διαταραχές και χαρακτηρίζεται από έντονες, επαναλαμβανόμενες και απροσδόκητες κρίσεις πανικού.
Ο φόβος και το άγχος μπορεί να είναι φυσιολογικές αντιδράσεις σε κάποιες καταστάσεις που συνοδεύουν αγχωτικά γεγονότα. Η διαταραχή πανικού διαφέρει από τις παραπάνω καταστάσεις, επειδή συνήθως είναι έντονη και πολύ χαρακτηριστική σε αυτούς που την βίωσαν.
Ένας θεραπευόμενός μου, μου περιέγραψε την κρίση του, σαν βέλη που έρχονται ξαφνικά, με ορμή και εκείνος γίνεται απλά ο στόχος τους.
Τα συμπτώματα που εμφανίζονται στην κρίση πανικού
Ένα άτομο με διαταραχή πανικού μπορεί να εμφανίσει συμπτώματα όπως σοβαρά συναισθήματα τρόμου, ταχεία αναπνοή και γρήγορο καρδιακό ρυθμό. Αυτές οι κρίσεις μπορεί να παρουσιαστούν ξαφνικά και χωρίς προφανή λόγο, αλλά μπορεί επίσης να προηγηθεί κάποιο συμβάν ή επαφή με άτομο και να την ενεργοποιήσει. Συνήθως εμφανίζονται μετά από περιόδους έντονου στρες.
Ενώ η διαταραχή πανικού μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε φάση της ζωής, τα συμπτώματα συνήθως ξεκινούν στο τέλος της εφηβείας ή της πρώιμης ενηλικίωσης και επηρεάζουν διπλάσιες γυναίκες από τους άνδρες.
Πολλοί άνθρωποι που πάσχουν από διαταραχή πανικού περιγράφουν ότι αισθάνονται σαν να έχουν καρδιακή προσβολή ή να είναι στα πρόθυρα του θανάτου και βιώνουν μερικά ή όλα τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Πόνος στο στήθος
- Ζάλη
- Έντονο φόβο που εμφανίζεται απροειδοποίητα
- Μούδιασμα στα χέρια και τα πόδια
- Αίσθημα έντονων χτύπων στην καρδιά
- Ταχεία αναπνοή
- Εφίδρωση
- Τρόμο
- Αδυναμία
Συναισθηματικές συνέπειες της διαταραχής πανικού
Η διαταραχή πανικού μπορεί να οδηγήσει σε δυσλειτουργία της καθημερινότητας, αφού δυσκολεύει καθημερινές ρουτίνες και μπορεί να προκαλέσεις συναισθήματα πανικού και άγχους για πράγματα που γινόντουσαν φυσιολογικά πριν την έναρξη της.
Μπορεί να αλλάξει η ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου με κρίσεις πανικού εφόσον ακολουθείται από αποφυγή σκέψεων, καταστάσεων ή και τόπων που συνοδεύουν μια προηγούμενη κρίση πανικού. Τα άτομα βιώνουν μόνιμο στρες και από φόβο ότι θα βιώσουν πάλι αυτό το βασανιστικό αίσθημα, που δεν μπορούν να το ελέγξουν, αρχίζουν να αποφεύγουν τον κόσμο και τους κλειστούς χώρους.
Πως γίνεται η διάγνωση
Η διάγνωση γίνεται κατόπιν επαναλαμβανόμενων και ξαφνικών κρίσεων πανικού, σύμφωνα με το διαγνωστικό εγχειρίδιο DSM-5.
Βασικό κριτήριο για τη Διάγνωση της Διαταραχής Κρίσεων Πανικού είναι να υπάρχουν
- Κρίσεις πανικού απρόσμενες και συστηματικές
Τουλάχιστον μία από τις κρίσεις ακολουθήθηκε για ένα μήνα ή περισσότερο από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Έντονος φόβος να εμφανιστεί μία κρίση,
- Ανησυχία γύρω από τις επιπτώσεις της κρίσης πανικού (πχ. χάσιμο του ελέγχου, φόβος για καρδιακό επεισόδιο, φόβος ότι τρελαίνεσαι)
- Σημαντική αλλαγή της συμπεριφοράς λόγω των κρίσεων.
- Παρουσία/Απουσία Αγοραφοβίας.
Εξετάσεις πριν τη διάγνωση
Πριν χαρακτηρίσεις μια κρίση με παρόμοια συμπτώματα, ως κρίση πανικού, θα πρέπει να βεβαιωθείς οτι έχεις αποκλείσει τις συνέπειες από την επήρεια κάποιας ουσίας ή σε κάποιο ιατρική πάθηση με συμπτώματα που θα μπορούσαν να σε “ξεγελάσουν” όπως αναφέρονται ενδεικτικά παρακάτω:
- καρδιαγγειακά προβλήματα,
- υπέρ- ή υπό- θυρεοειδισμό,
- υπογλυκαιμία,
- άσθμα,
- κροταφική επιληψία
- μια άλλη ψυχική διαταραχή, όπως κοινωνική φοβία, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD), συγκεκριμένη φοβία
Αιτίες που οδηγούν στην διαταραχή πανικού
Οι ακριβείς αιτίες της διαταραχής πανικού δεν είναι σαφώς κατανοητές, ωστόσο πολλοί ειδικοί ψυχικής υγείας πιστεύουν ότι οφείλονται σε συνδυασμό περιβαλλοντικών, βιολογικών και ψυχολογικών παραγόντων:
Ηλικία: Η διαταραχή πανικού συνήθως αναπτύσσεται μεταξύ των ηλικιών 18 και 35.
Φύλο: Οι γυναίκες έχουν περισσότερο κίνδυνο διαταραχής πανικού από τους άνδρες
Τραύμα: Η εμπειρία ενός τραυματικού γεγονότος, όπως η εμπειρία της σωματικής ή σεξουαλικής κακοποίησης, μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο διαταραχής πανικού.
Γεγονότα ζωής: Η μετάβαση από μια κατάσταση ζωής ή ένα δύσκολο συμβάν στη ζωή, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου ενός αγαπημένου προσώπου, του διαζυγίου, του γάμου, τη γέννηση ενός παιδιού ή της απώλειας εργασίας μπορεί να αυξήσει επίσης τον κίνδυνο.
Τύποι κρίσεων πανικού
Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι κρίσεων πανικού:
Απρόσμενες κρίσεις πανικού εμφανίζονται ξαφνικά χωρίς εξωτερικά ή εσωτερικά “σήματα”. Στην ουσία εμφανίζονται ξαφνικά και συνήθως όταν κάποιος είναι χαλαρός.
Οι αναμενόμενες κρίσεις πανικού εμφανίζονται όταν κάποιος εκτίθεται σε μια κατάσταση για την οποία αγχώνεται. Για παράδειγμα, η κρίση πανικού κατά την απογείωση σε αεροπλάνο (την βίωνα συχνά).
Τα άτομα με διαταραχή πανικού συνήθως αντιμετωπίζουν απρόσμενες κρίσεις πανικού, αλλά μερικοί βιώνουν και τους δύο τύπους.
Θεραπεία
Η διαταραχή πανικού, όπως και άλλες αγχώδεις διαταραχές, αντιμετωπίζεται επιτυχημένα στις περισσότερες περιπτώσεις, με ψυχοθεραπεία, με φαρμακευτική αγωγή καθώς και με συνδυασμό και των δύο.
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία για την διαταραχή πανικού μπορεί να περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις, Θα πρέπει να αναζητήσεις τον ειδικό που θα σε κάνει να νιώθεις καλά και που εμπιστεύεσαι. Η ψυχοθεραπευτική σχέση, θα είναι αποδοτική για εσένα εφόσον ταιριάζεις με το άτομο που θα επιλέξεις. Σημαντικό είναι, να θυμάσαι, ότι σε αυτή τη διαδικασία, ο ειδικός έχει τα εργαλεία και εσύ έχεις την επιλογή. Τη δουλειά που απαιτείται για να βοηθηθείς, θα την κάνεις μόνο όταν νιώσεις οτι ο θεραπευτής σου, μπορεί να σε βοηθήσει. Παράλληλα, θα πρέπει να αναζητήσεις κάποιον που να γνωρίζει πως να αντιμετωπίζει τα συμπτώματά σου και να έχεις κατάλληλη εκπαίδευση.
Αυτο-βοήθεια
Για να διαχειριστείς τις κρίσεις πανικού, είναι σημαντικό να έχεις το σωστό υποστηρικτικό δίκτυο, με αρχή τον ψυχολόγο και στην συνέχεια φίλων και ανθρώπων που θα σε βοηθήσουν.
Φρόντισε να έχεις μια σταθερότητα μέσα στην ημέρα σου, με τα εξής χαρακτηριστικά
- Ποιοτικό ύπνο,
- Άσκηση,
- Σωστή διατρούφή,
- Αποφυγή αλκοόλ και ουσιών,
- Εξασκήσου σε τρόπους διαχείρισης του στρες όπως διαλογισμό, προοδευτική μυική χαλάρωση, βαθιές αναπνοές, και συνειδητότητα της καθημερινότητάς σου
Η σωστή διάγνωση και θεραπεία και η ύπαρξη ενός σταθερού συστήματος υποστήριξης φίλων και οικογένειας μπορούν να σε βοηθήσουν να διαχειριστείς τα συμπτώματά σου και να νιώσεις καλύτερα.
Εάν κάποιο αγαπημένο σου άτομο πάσχει από διαταραχή πανικού, κάνε το καλύτερο δυνατό για να το υποστηρίξεις και ενθάρρυνέ το να αναζητήσει θεραπεία από κάποιον εξιδεικευμένο.
