Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας
Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας (NPD), αλλιώς γνωστά ως ναρκισσιστές ή νάρκισσοι, έχουν μια τεράστια αίσθηση του εαυτού τους, παράλογες προσδοκίες για ευνοϊκή μεταχείριση και έντονη έλλειψη ενσυναίσθησης για τους άλλους.
Ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας και σχέσεις
Τα άτομα με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά συχνά δυσκολεύονται να διατηρήσουν διαπροσωπικές σχέσεις σε όλους τους τομείς της ζωής, συμπεριλαμβανομένου του σπιτιού, της εργασίας καθώς και σε πλαίσια που απαιτούν κοινωνικό χαρακτήρα. Οι σχέσεις τους με άλλους μπορεί μερικές φορές να είναι συναισθηματικά καταχρηστικές.
Κύκλος Ναρκισσιστικής κακοποίησης
Ο κύκλος της ναρκισσιστικής κακοποίησης αναφέρεται σε ένα κακοποιητικό μοτίβο συμπεριφοράς που χαρακτηρίζει τις σχέσεις των ατόμων με ναρκισσιστικό χαρακτήρα. Περιλαμβάνει πρώτα την εξιδανίκευση ενός ατόμου, μετά την υποτίμησή του, την επανάληψη του κύκλου και τελικά την απόρριψή του όταν δεν έχει άλλη σκοπιμότητα.
Ενώ είναι πιθανό για τους ανθρώπους να έχουν ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, η σοβαρότητα των χαρακτηριστικών, όταν έχει αυτή τη διαταραχή, εκτείνεται σε ένα φάσμα. Σημειώστε ότι οι άνθρωποι μπορεί να βρίσκονται σε έναν κύκλο ναρκισσιστικής κακοποίησης με κάποιον που δεν διαθέτει όλα τα χαρακτηριστικά νάρκισσου αλλά να έχει ναρκισσιστική προσωπικότητα.
Στάδια του Κύκλου Ναρκισσιστικής κακοποίησης
Στάδιο εξιδανίκευσης
Αυτό το στάδιο είναι επίσης γνωστό ως το στάδιο της εκτίμησης και χαρακτηρίζεται συνήθως από βομβαρδισμό αγάπης.
Ο νάρκισσος δημιουργεί μια αίσθηση άμεσης σύνδεσης μαζί σου. Σε κάνει να νιώθεις μοναδικ@ και υπέροχ@ και σε βάζει σε βάθρο. Ανεξάρτητα από το είδος της σχέσης – είτε ρομαντική, φιλική, επαγγελματική ή άλλη – κινείται γρήγορα και έχει μια ένθερμη ποιότητα.
Σε μια ρομαντική σχέση, ο νάρκισσος θα σε προσεγγίσει με δώρα και κομπλιμέντα. Θα σε κάνει να νιώσεις ξεχωριστ@. Θα πιστέψεις ότι σε έχει ερωτευτεί με την πρώτη ματιά και θα πιστέψεις όλα τα παραμύθια που δεν είχες πιστέψει εως τότε.
Εδώ αρχίζει το ενδιαφέρον. Υπάρχει πιθανότητα να αρχίσεις να βιώνεις συναισθήματα ενοχής ή ντροπής αν περνάς χρόνο με άλλους, εκτός από τον ίδιο τον νάρκισσο.
Σε μια φιλία, ο νάρκισσος θα σε επαινεί, θα περνά πολύ χρόνο μαζί σου και θα εξαρτάται από εσένα (Ήδη ακούγεται κάπως, δε νομίζεις. Απλά, πρέπει να θέσεις την συνειδητή προσοχή σου σε αυτό που συμβαίνει).
Με ένα ναρκισσιστικό εργοδότη, θα πιστεύεις ότι είσαι ο καλύτερος εργαζόμενος στον κόσμο. Θα σε κανακεύει, θα σε επαινεί και θα περιμένεις προαγωγή ή και ακόμα να σου παραδώσει τη δική του θέση. Τόοοοσο πολύ.
Στάδιο υποτίμησης
Ακολουθεί το στάδιο της υποτίμησης, γνωστό και ως στάδιο της απόσβεσης. Συχνά ξεκινά αργά.
Ο νάρκισσος θα αρχίσει να αφήνει ανεπαίσθητους υπαινιγμούς ότι έχεις κάνει κάτι λάθος, ότι έχεις ξεχάσει κάτι σημαντικό ή ότι έχεις πληγώσει τα συναισθήματά του. Και η ανασφάλεια, μόλις σου χτύπησε την πόρτα!
Μεριές συμπεριφορές περιλαμβάνουν:
- Παθητικό-επιθετική στάση
- Φιλοφρονήσεις
- Δικαιολογίες για την απότομη συμπεριφορά του/της
- Κριτική
- Έλλειψη ενσυναίσθησης
- Συγκρίσεις με άλλους
- Χλευασμός έως και ταπείνωση
Οι νάρκισσοι θα σε κατηγορήσουν για πράγματα που δεν έχεις κάνει και θα συνεχίσουν να σε πιέζουν μέχρι να αναρωτηθείς αν τελικά έκανες κάτι καλά. Θα αρχίσεις να πιστεύεις ότι κάτι δεν πάει καλά με εσένα. Ξεχνάς… Δεν είσαι και πολύ στα καλά σου….
Θα αρχίσεις να νιώθεις ευγνωμοσύνη για το ότι σε αντέχει. Απίστευτο; Θα αρχίσεις να αμφισβητείς την κρίση σου και θα προσπαθείς να γίνεσαι καλύτερ@ για να παραμείνει στη ζωή σου.
Στάδιο Επανάληψης
Το στάδιο της υποτίμησης μπορεί να σε κάνει να περάσεις ένα πλήθος συναισθημάτων. Ίσως και να προσπαθείς συνέχεια να ευχαριστήσεις αυτό το άτομο ή να απομακρυνθείς για να προστατευτείς, αν έχεις αρχίσει να υποψιάζεσαι ότι κάτι δεν είναι σωστό εδώ. Τότε, θα νιώσει περίεργα που τολμάς να αποστασιοποιείσαι.
Τότε, ο κύκλος της εξιδανίκευσης και της υποτίμησης θα ξεκινήσει ξανά από την αρχή. Ξαφνικά θα συμπεριφερθεί εξαιρετικά όμορφα απέναντί σου, θα σε γεμίσει με κομπλιμέντα και θα σε κάνει να νιώσεις ότι σε ξανά-αγάπησε. Ωστόσο, μόλις αρχίσεις να χαλαρώνεις και να νιώθεις ασφάλεια, θα αρχίσει η απαξίωση.
Μια μελέτη του 2017 σημειώνει ότι ενώ τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι επιτυχημένα με τις σχέσεις βραχυπρόθεσμα, αγωνίζονται με μακροπρόθεσμες σχέσεις επειδή προσπαθούν να προστατεύσουν τη δική τους εύθραυστη αίσθηση εαυτού, υποτιμώντας τους άλλους.
Στάδιο απόρριψης
Το στάδιο απόρριψης μπορεί να διαδραματιστεί με διαφορετικούς τρόπους.
Ο νάρκισσος μπορεί να αποφασίσει ότι έχει τελειώσει μαζί σου και ότι δεν του είσαι χρήσιμ@. Η απόρριψη είναι συνήθως γρήγορη και σκληρή.
Συχνά, ο νάρκισσος θα είναι θυμωμένος μαζί σου για λόγους που πραγματικά δεν έχουν νόημα. Είναι πολύ συνηθισμένο για αυτούς να συνεχίσουν να δημιουργούν ένταση και να χρησιμοποιούν τακτικές χειρισμού για να διατηρήσουν τον έλεγχο πάνω σου.
Φράσεις ναρκισσιστών
- Είσαι τόσο ζηλιάρ@ και ανασφαλής.
- Οι πρώην μου είναι όλοι τρελοί.
- Αντιδράς υπερβολικά.
- Σ ‘αγαπώ περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.
- Έχεις προβλήματα εμπιστοσύνης.
- Δεν φταίω εγώ, με ανάγκασες να το κάνω.
- Είμαστε τέλειοι μαζί.
- Δεν είναι περίεργο που κανείς δεν σε συμπαθεί.
Γιατί ανέχεσαι έναν νάρκισσο;
Μήπως μπορείς να αποφασίσεις ότι αυτός ο άνθρωπος, ο οποίος μπορεί να έχει διάφορους ρόλους στη ζωή σου, φίλος, σύντροφος, εργοδότης δεν έχει υγιή συμπεριφορά. Ότι αυτή η κατάσταση δεν αξίζει σε κανέναν άνθρωπο και μάλλον πρέπει να αναρωτηθείς σοβαρά γιατί έχεις ανεχτεί ή δυσκολευτεί να εντοπίσεις την τοξικότητά του. Μήπως αυτός ο κύκλος της εξιδανίκευσης, υποτίμησης και απόρριψης που επαναλαμβάνεται είναι κάτι γνώριμο σε εσένα;
Θύματα ναρκισσισμού
Τα ζητήματα ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι που έχουν δίπλα τους νάρκισσο:
- Ανησυχία
- Κατάθλιψη
- Συναισθηματική απάθεια
- Διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)
- Φόβος
Η ναρκισσιστική κακοποίηση μπορεί να είναι εξαιρετικά εξουθενωτική, επομένως η ανάκαμψη μπορεί να είναι ένα μακρύ και περίπλοκο ταξίδι.
Πρόληψη ναρκισσιστικής κακοποίησης
Βήματα αντιμετώπισης ή και αποτροπής ναρκισσιστικής κακοποίησης:
- Δώσε χρόνο στις σχέσεις σου: Όλες οι σχέσεις χρειάζονται χρόνο. Μη βιαστείς να επενδύσεις, πριν να είσαι σίγουρ@ για το άτομο που έχεις απέναντί σου. Οι σχέσεις, ξεκινούν με στάδια. Μην ανυπομονείς να φτάσεις στο επόμενο, γιατί αυτό δηλώνει δικό σου κενό, το οποίο ίσως, σου στοιχίσει συναισθηματικά.
- Να είσαι ξεκάθαρ@ σχετικά με τα όριά σου: Βέβαια αυτό προυποθέτει, να τα γνωρίζεις. Θέσε όρια ή φύγε μόλις αντιληφθείς μοτίβα συμπεριφοράς που σε κάνουν να νιώθεις περίεργα.
- Οι φίλοι σου είναι πάντα σημαντικοί: Ο νάρκισσος μπορεί να προσπαθήσει να βάλει τον εαυτό του ανάμεσα σε εσένα και τους αγαπημένους σου. Μην επιτρέψεις κάτι τέτοιο. Αν κάτι σε κάνει να νιώθεις ότι αμφισβητείς τον εαυτό σου, εκείνοι μπορεί να σου δώσουν μια πιο αντικειμενική γνώμη. Πρόσεξε, βέβαια να έχεις δίπλα σου, πραγματικούς φίλους. καταλάβετε.
Η συμβουλή της Εύης
Δεν χρειάζεται να σώσεις ή να γίνεις δάσκαλ@ σε κανέναν. Άφησε την Ζωή να δώσει τα μαθήματα σε εκείνους που τα χρειάζονται, χωρίς να γίνεσαι θύμα της τοξικότητάς τους.
