Οι τραυματικές εμπειρίες μπορεί να ξεχαστούν.
Οι περισσότεροι άνθρωποι θυμούνται τα άσχημα γεγονότα στη ζωή τους, παρ’όλα αυτά τα ακραία γεγονότα που τους στιγμάτισαν, μπορεί και να τα ξεχάσουν.
Πως συμβαίνει αυτό.
Ο τρόπος που λειτουργεί η μνήμη είναι ιδιαίτερος. Ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες και τις αποθηκεύει με διαφορετικούς τρόπους. Μια τραυματική εμπειρία που δεν είναι ακραία μπορεί να ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη μνήμη. Και τώρα θα αναρωτηθείς, πως γίνεται ο εγκέφαλος να μπορεί να «ξεχάσει» τις ακραίες εμπειρίες.
Ένα ακραίο τραύμα μπορεί να διαταράξει τη μακροπρόθεσμη μνήμη αλλά να αφήσει τις αναμνήσεις αποθηκευμένες με το συναισθηματικό τους φορτίο. Δηλαδή, να «θυμάσαι τον πόνο», αλλά όχι το γεγονός ξεκάθαρα. Τα συναισθήματα μπορεί εκδηλωθούν με στρες, κατάθλιψη, κρίσεις πανικού κ.α
Αυτό συμβαίνει γιατί ένα γεγονός, μπορεί να χρειαστεί αρκετές μέρες να καταταχτεί στη μακροπρόθεσμη μνήμη. Έτσι, μπορεί κάτι να συμβεί «τώρα» και να πυροδοτήσει την ανάμνηση ενός ξεχασμένου γεγονότος. Αυτό λέγεται συνειρμική μνήμη.
Εκεί λοιπόν που βρίσκεσαι και είσαι χαλαρός/ή, ένα «ερέθισμα» κινητοποιεί μια ανάμνηση που δεν είχες σκεφτεί εδώ και πολλά χρόνια. Ίσως κάτι από την παιδική σου ηλικία…
Ταυτόχρονα, μελέτες έχουν τεκμηριώσει ότι οι άνθρωποι που έχουν βιώσει ακραίο τραύμα, μπορεί να ξεχνούν το γεγονός που το προκάλεσε.
Η ανάμνηση του τραύματος μπορεί να να επανεμφανιστεί στη ζωή των ανθρώπων αυτών μέσω αισθήσεων ή συναισθημάτων. Οι «αναδρομές» αυτές είναι τόσο έντονες που το άτομο νιώθει να ξαναζεί τη στιγμή. Ανάλογα την «βιαιότητα» του γεγονότος, μπορεί σταδιακά να γίνει ανάμνηση όπως οι υπόλοιπες.
Το φαινόμενο της παραπληροφόρησης
Αναφέρεται στην τάση οι πληροφορίες μετά από ένα συμβάν να παρεμβαίνούν στη μνήμη που υπάρχει για το πραγματικό συμβάν. Οι ερευνητές έχουν δείξει ότι η εισαγωγή ακόμα και μικρών πληροφοριών μετά από ένα γεγονός μπορεί να έχει δραματική επίδραση στον τρόπου με τον οποίο οι άνθρωποι μπορούν να ανακαλέσουν το γεγονός. Το φαινόμενο της παραπληροφόρησης μπορεί να οδηγήσει σε ανακριβείς αναμνήσεις, ακόμα και σε ψευδείς αναμνήσεις.
Γιατί συμβαίνει αυτό
Αρχικά, έχει σημασία πότε παρουσιάζονται οι πληροφορίες. Εάν οι αρχικές πληροφορίες και οι παραπλανητικές πληροφορίες παρουσιαστούν μετά το γεγονός μπορεί να συνδυαστούν στη μνήμη.
Μια άλλη πληροφορία, είναι ότι οι παραπλανητικές πληροφορίες αντικαθιστούν την πραγματική αρχική μνήμη του συμβάντος. Οι ερευνητές έχουν αναφέρει ότι δεδομένου ότι οι παραπλανητικές πληροφορίες είναι πιο πρόσφατες στη μνήμη, είναι ευκολότερο να ανακτηθούν. Επίσης αν τα σχτεικά δεδομένα δεν έχουν προλάβει να «κωδικοποιηθούν» στην μνήμη (όπως αναφέραμε παραπάνω, μπορεί να χρειαστούν μέρες για να αποθηκευτούν), όταν παρουσιάζονται παραπλανητικές πληροφορίες μπορεί να ενσωματωθούν και να καλύψουν «κενά» τις μνήμης.
Οι παράγοντες που μπορούν να επιδράσουν στην παραπληροφόρηση
- Η συζήτηση με ανθρώπους που ήταν επίσης παρόντες σε ένα γεγονός μπορεί να παραμορφώσει την αρχική μνήμη του ατόμου. Ο τρόπος που «βίωσαν» ή εξήγησαν το γεγονός, μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Τέτοιες πληροφορίες μπορεί να αναδιαμορφώσουν ή να παραμορφώσουν την αρχική μνήμη για κάποιο γεγονός.
- Η ανάγνωση ή παρακολούθηση των εκθέσεων του τύπου μπορεί να συμβάλει στο φαινόμενο της παραπληροφόρησης. Οι άνθρωποι ξεχνούν την αρχική πηγή πληροφοριών, κάτι που μπορεί να σημαίνει ότι λανθασμένα μπορεί να πιστέψουν ότι μια πληροφορία ήταν κάτι που είδαν προσωπικά ή βίωσαν λόγω της αναφοράς των ειδήσεων.
- Η επαναλαμβανόμενη έκθεση στην παραπληροφόρηση. Όσο συχνότερα εκτίθεσαι σε παραπλανητικές πληροφορίες, αρχίζεις να πιστεύεις σε αυτές.
- Χρόνος. Αν οι παραπλανητικές πληροφορίες παρουσιαστούν λίγο μετά το αρχικό γεγονός, μπορεί να είναι πολύ πιο εύκολο να μεταβληθεί η μνήμη.
Μπορεί η μνήμη σου να είναι καλή. Όμως μπορεί ο καθένας να επηρεαστεί από το φαινόμενο της παραπληροφόρησης, τελικά. Σε κοινωνικό, φιλικό και προσωπικό επίπεδο καλό θα ήταν να είσαι σε επαγρύπνηση για χειριστικούς ανθρώπους.
