Πώς μπορείς να λες ότι ξέρεις τί νιώθεις, αν δε ξέρεις πώς λέγεται το συναίσθημά σου; οι επιλογές, οι ενέργειες, οι αντιλήψεις σου επηρεάζονται από τα συναισθήματα που βιώνεις την εκάστοτε στιγμή.
Αυτά αναζητούμε κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας. Πότε έκανες ποια συμφωνία με τον εαυτό σου και γιατί….
Οι ψυχολόγοι προσπάθησαν να προσδιορίσουν τους διαφορετικούς τύπους συναισθημάτων που βιώνουν οι άνθρωποι.
Βασικά συναισθήματα
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, ο ψυχολόγος Paul Eckman εντόπισε έξι βασικά συναισθήματα που πρότεινε ότι βιώθηκαν παγκοσμίως σε όλους τους ανθρώπινους πολιτισμούς. Τα συναισθήματα που εντόπισε ήταν η χαρά, η λύπη, η αηδία, ο φόβος, η έκπληξη και ο θυμός.
Συνδυασμός συναισθημάτων
Ο ψυχολόγος Robert Plutchik παρουσίασε έναν «τροχό συναισθημάτων» που λειτουργούσε σαν τον τροχό των χρωμάτων. Τα συναισθήματα μπορούν να συνδυαστούν για να σχηματίσουν διαφορετικά συναισθήματα, όπως τα χρώματα μπορούν να αναμειχθούν για να δημιουργήσουν άλλες αποχρώσεις.
Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, τα πιο βασικά συναισθήματα λειτουργούν σαν δομικά στοιχεία. Πιο περίπλοκα, μερικές φορές ανάμεικτα συναισθήματα, είναι μείγματα αυτών των βασικών. Για παράδειγμα, βασικά συναισθήματα όπως η χαρά και η εμπιστοσύνη μπορούν να συνδυαστούν για να δημιουργήσουν αγάπη.
Ευτυχία
Από όλα τα διαφορετικά είδη συναισθημάτων, η ευτυχία τείνει να είναι αυτή για την οποία οι άνθρωποι προσπαθούν περισσότερο. Η ευτυχία ορίζεται συχνά ως μια ευχάριστη συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από συναισθήματα ικανοποίησης, χαράς, ικανοποίησης και ευεξίας.
Η έρευνα για την ευτυχία έχει αυξηθεί σημαντικά από τη δεκαετία του 1960 σε διάφορους κλάδους, συμπεριλαμβανομένου του κλάδου της ψυχολογίας που είναι γνωστός ως θετική ψυχολογία. Αυτό το είδος συναισθήματος μερικές φορές εκφράζεται μέσω:
Εκφράσεις προσώπου: χαμόγελο
Γλώσσα του σώματος: χαλαρή στάση
Τόνος φωνής: αισιόδοξος, ευχάριστος τρόπος ομιλίας
Ενώ η ευτυχία θεωρείται ένα από τα βασικά ανθρώπινα συναισθήματα, τα πράγματα που πιστεύουμε ότι θα δημιουργήσουν την ευτυχία τείνουν να επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τον πολιτισμό. Για παράδειγμα, οι επιρροές της ποπ κουλτούρας τείνουν να τονίζουν ότι η επίτευξη ορισμένων πραγμάτων, όπως η αγορά σπιτιού ή η υψηλά αμειβόμενη δουλειά, θα έχει ως αποτέλεσμα την χαρά.
Οι πραγματικότητες του τι πραγματικά συνεισφέρει στην ευτυχία είναι συχνά πολύ πιο περίπλοκες και πιο εξατομικευμένες. Οι άνθρωποι πίστευαν από καιρό ότι η ευτυχία και η υγεία ήταν συνδεδεμένα και η έρευνα υποστήριξε την ιδέα ότι η ευτυχία μπορεί να παίξει ρόλο τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία.
Η ευτυχία έχει συνδεθεί με μια ποικιλία αποτελεσμάτων, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης μακροζωίας και της αυξημένης οικογενειακής ικανοποίησης. Αντίθετα, η δυστυχία έχει συνδεθεί με μια ποικιλία κακών αποτελεσμάτων υγείας.
Το στρες, το άγχος, η κατάθλιψη και η μοναξιά, για παράδειγμα, έχουν συνδεθεί με πράγματα όπως μειωμένο ανοσοποιητικό, αυξημένη φλεγμονή και μειωμένο προσδόκιμο ζωής
Λύπη
Η λύπη είναι ένας άλλος τύπος συναισθήματος που συχνά ορίζεται ως μια παροδική συναισθηματική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από συναισθήματα απογοήτευσης, θλίψης, απελπισίας, αδιαφορίας και μειωμένης διάθεσης.
Όπως και άλλα συναισθήματα, η λύπη είναι κάτι που όλοι οι άνθρωποι βιώνουν κατά καιρούς. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν παρατεταμένες και σοβαρές περιόδους θλίψης που μπορεί να μετατραπούν σε κατάθλιψη. Η λύπη μπορεί να εκφραστεί με διάφορους τρόπους, όπως:
- Κλάμα
- Μειωμένη διάθεση
- Λήθαργος
- Σιωπή
- Απόσυρση από τους άλλους
Ο τύπος και η σοβαρότητα της λύπης μπορεί να ποικίλλει ανάλογα με τη βασική αιτία και ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν τέτοια συναισθήματα μπορεί επίσης να διαφέρει.
Η λύπη μπορεί συχνά να οδηγήσει τους ανθρώπους να εμπλέκονται σε μηχανισμούς αντιμετώπισης, όπως η αποφυγή άλλων ανθρώπων, η αυτοθεραπεία και ο μηρυκασμός αρνητικών σκέψεων. Τέτοιες συμπεριφορές μπορούν πραγματικά να επιδεινώσουν τα συναισθήματα λύπης και να παρατείνουν τη διάρκεια του συναισθήματος.
Φόβος
Ο φόβος είναι ένα ισχυρό συναίσθημα που μπορεί επίσης να παίξει σημαντικό ρόλο στην επιβίωση. Όταν αντιμετωπίζεις κάποιο είδος κινδύνου και νιώθεις φόβο, περνάς από την αντίδραση μάχης ή φυγής.
Οι μύες γίνονται τεντωμένοι, ο καρδιακός ρυθμός και η αναπνοή αυξάνονται και το μυαλό είναι σε εγρήγορση, προετοιμάζοντας το σώμα είτε να τρέξει από τον κίνδυνο είτε να μείνει και να παλέψει.
Αυτή η απάντηση βοηθά να διασφαλίσεις ότι είσαι σε ετοιμότητα για να αντιμετωπίσεις αποτελεσματικά τις απειλές στο περιβάλλον σου. Οι εκφράσεις αυτού του τύπου συναισθήματος μπορεί να περιλαμβάνουν:
Εκφράσεις προσώπου: άνοιγμα των ματιών και το τράβηγμα του πηγουνιού προς τα πίσω
Γλώσσα του σώματος: προσπάθειες απόκρυψης ή φυγής από την απειλή
Φυσιολογικές αντιδράσεις: γρήγορη αναπνοή και έντονος καρδιακός παλμός
Φυσικά, δεν βιώνουν όλοι τον φόβο με τον ίδιο τρόπο. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να είναι πιο ευαίσθητοι στον φόβο και ορισμένες καταστάσεις ή αντικείμενα μπορεί να είναι πιο πιθανό να πυροδοτήσουν αυτό το συναίσθημα.
Ο φόβος είναι η συναισθηματική αντίδραση σε μια άμεση απειλή. Μπορούμε επίσης να αναπτύξουμε παρόμοια αντίδραση σε αναμενόμενες απειλές ή ακόμα και στις σκέψεις μας για πιθανούς κινδύνους, και αυτό είναι που γενικά θεωρούμε άγχος. Το κοινωνικό άγχος, για παράδειγμα, περιλαμβάνει έναν αναμενόμενο φόβο για κοινωνικές καταστάσεις.
Μερικοί άνθρωποι, από την άλλη πλευρά, αναζητούν πραγματικά καταστάσεις που προκαλούν φόβο. Τα ακραία αθλήματα και άλλες συγκινήσεις μπορεί να προκαλούν φόβο, αλλά μερικοί άνθρωποι φαίνεται να απολαμβάνουν τέτοια συναισθήματα.
Η επανειλημμένη έκθεση σε ένα αντικείμενο ή μια κατάσταση φόβου μπορεί να οδηγήσει σε εξοικείωση γεγονός που μπορεί να μειώσει τα συναισθήματα φόβου και άγχους.
Αυτή είναι η ιδέα πίσω από τη θεραπεία έκθεσης, στην οποία οι άνθρωποι εκτίθενται σταδιακά σε πράγματα που τους τρομάζουν με ελεγχόμενο και ασφαλή τρόπο.
Αηδία
Η αηδία μπορεί να εμφανιστεί με διάφορους τρόπους, όπως:
Γλώσσα του σώματος: απομάκρυνση από το αντικείμενο της αηδίας
Σωματικές αντιδράσεις: έμετος ή αναγούλα
Εκφράσεις του προσώπου: ζάρωμα της μύτης και σφίξιμο των χειλιών
Αυτή η αίσθηση αποστροφής μπορεί να προέρχεται από πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένης μιας δυσάρεστης γεύσης, όρασης ή μυρωδιάς. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτό το συναίσθημα εξελίχθηκε ως αντίδραση σε τρόφιμα που μπορεί να είναι επιβλαβή ή θανατηφόρα. Όταν οι άνθρωποι μυρίζουν ή δοκιμάζουν φαγητά που μυρίζουν άσχημα η αηδία είναι μια τυπική αντίδραση.
Η κακή υγιεινή, η μόλυνση, το αίμα, η σήψη και ο θάνατος μπορούν επίσης να προκαλέσουν μια αντίδραση αηδίας. Αυτός μπορεί να είναι ο τρόπος του σώματος να αποφεύγει πράγματα που μπορεί να φέρουν μεταδοτικές ασθένειες
Οι άνθρωποι μπορεί επίσης να βιώσουν ηθική αηδία όταν παρατηρούν άλλους να επιδίδονται σε συμπεριφορές που βρίσκουν αποκρουστικές, ανήθικες ή κακές.
Θυμός
Ο θυμός μπορεί να είναι ένα ιδιαίτερα ισχυρό συναίσθημα που χαρακτηρίζεται από συναισθήματα εχθρότητας, ταραχής, απογοήτευσης και ανταγωνισμού προς τους άλλους. Όπως ο φόβος, ο θυμός μπορεί να παίξει ρόλο στην απόκριση μάχης ή φυγής του σώματός σου.
Όταν μια απειλή προκαλεί συναισθήματα θυμού, μπορεί να έχεις την τάση να διακόψεις τον κίνδυνο και να προστατεύεις τον εαυτό σου. Ο θυμός συχνά εκδηλώνεται μέσω:
Εκφράσεις προσώπου: συνοφρυωμένος
Γλώσσα του σώματος: ένταση και «ξεδίπλωμα» του σώματος με σκοπό να φαίνεσαι απειλητικότερος/η
Τόνος φωνής: μιλάς τραχιά ή φωνάζεις
Φυσιολογικές αποκρίσεις: εφίδρωση ή κοκκινίλα
Επιθετικές συμπεριφορές: χτυπήματα, κλωτσιές ή ρίψεις αντικειμένων
Ενώ ο θυμός συχνά θεωρείται αρνητικό συναίσθημα, μερικές φορές μπορεί να είναι καλό. Μπορεί να είναι εποικοδομητικό για να σας βοηθήσει να ξεκαθαρίσετε τις ανάγκες σας σε μια σχέση και μπορεί επίσης να σας παρακινήσει να αναλάβετε δράση και να βρείτε λύσεις σε πράγματα που σας ενοχλούν.
Ο θυμός μπορεί να γίνει πρόβλημα, ωστόσο, όταν είναι υπερβολικός ή εκφράζεται με τρόπους που είναι ανθυγιεινοί, επικίνδυνοι ή επιβλαβείς για τους άλλους. Ο ανεξέλεγκτος θυμός μπορεί γρήγορα να μετατραπεί σε επιθετικότητα, κακοποίηση ή βία.
Αυτό το είδος συναισθήματος μπορεί να έχει ψυχικές και σωματικές συνέπειες. Ο ανεξέλεγκτος θυμός μπορεί να δυσκολέψει τη λήψη ορθολογικών αποφάσεων και μπορεί ακόμη και να έχει αντίκτυπο στη σωματική υγεία.
Ο θυμός έχει συνδεθεί με στεφανιαία νόσο και διαβήτη. Έχει επίσης συνδεθεί με συμπεριφορές που εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία, όπως η επιθετική οδήγηση, η κατανάλωση αλκοόλ και το κάπνισμα.
Έκπληξη
Η έκπληξη είναι συνήθως αρκετά σύντομη και χαρακτηρίζεται από μια φυσιολογική απόκριση ξαφνιάσματος μετά από κάτι απροσδόκητο.
Αυτό το είδος συναισθήματος μπορεί να είναι θετικό, αρνητικό ή ουδέτερο. Μια δυσάρεστη έκπληξη, για παράδειγμα, μπορεί να περιλαμβάνει ότι κάποιος μπορεί να πηδήξει πίσω από ένα δέντρο και να σε τρομάξει καθώς περπατάς προς το αυτοκίνητό σου τη νύχτα.
Ένα παράδειγμα ευχάριστης έκπληξης θα ήταν να φτάσεις στο σπίτι για να διαπιστώσεος ότι οι φίλοι σου, έχουν συγκεντρωθεί για να γιορτάσουν τα γενέθλιά σου. Η έκπληξη χαρακτηρίζεται συχνά από:
Εκφράσεις του προσώπου: το σήκωμα των φρυδιών, το άνοιγμα των ματιών και το άνοιγμα του στόματος
Φυσικές αντιδράσεις: το άλμα προς τα πίσω
Λεκτικές αντιδράσεις: φωνές, κραυγές ή λαχανιάσματα
Η έκπληξη είναι ένας άλλος τύπος συναισθήματος που μπορεί να προκαλέσει την αντίδραση μάχης ή φυγής. Όταν τρομάζουν, οι άνθρωποι μπορεί να βιώσουν μια έκρηξη αδρεναλίνης που βοηθά στην προετοιμασία του σώματος για μάχη ή φυγή.
Η έκπληξη μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Για παράδειγμα, η έρευνα έχει δείξει ότι οι άνθρωποι τείνουν να παρατηρούν δυσανάλογα εκπληκτικά γεγονότα.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα εκπληκτικά και ασυνήθιστα γεγονότα στις ειδήσεις τείνουν να ξεχωρίζουν στη μνήμη περισσότερο από άλλα. Η έρευνα έχει επίσης βρει ότι οι άνθρωποι τείνουν να επηρεάζονται περισσότερο από απροσδόκητα επιχειρήματα και μαθαίνουν περισσότερα από εκπληκτικές πληροφορίες.
Η στιγμή της συνειδητότητας
Τώρα, θα ήθελα να δώσεις λίγο χρόνο στον εαυτό σου και να σκεφτείς. Υπάρχει κάποιο από αυτά τα συναισθήματα που σε κάνουν να νιώθεις ότι βρίσκεσαι στο παρόν;
Η χαρά είναι το μόνο από τα συναισθήματα που κατοικούν, περισσότερο στο εδώ και τώρα. Είναι η στιγμή που θα βιώσεις και όλο σου το είναι θα συμμετάσχει.
Πέρα από κάποιες καταστάσεις, ο θυμός, ο φόβος είναι συναισθήματα που σε πηγαίνουν στο παρελθόν ή στο μέλλον. Να αναπολείς ή να προετοιμάζεσαι.
Μείνε για λίγο στο τώρα σου, βάλε προτεραιότητα τη συνειδητότητά σου. Άλλαξε τη ζωή σου, προς το καλύτερο.
Οι υγιεινές επιλογές ξεκινούν από το μυαλό σου.
